Certyfikowanie wiedzy i doświadczeń

Print Friendly and PDF

 

WYDZIAŁ ZARZĄDZANIA I KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ

 

Recognition of Prior Learning (RPL) to walidacja i potwierdzanie m.in. za pomocą certyfikatu, kompetencji (wiedzy, umiejętności i cech społecznych), które dorosła osoba nabyła, ucząc się poza uczelnią lub zdobywając doświadczenie zawodowe. W jaki sposób stosować w polskich realiach zróżnicowane światowe rozwiązania dotyczące uznawania efektów uczenia się? Odpowiedzi na to pytanie poszukują naukowcy zaangażowani w projekt realizowany na Wydziale Zarządzania i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Główną ideą RPL jest uznawanie wszystkich efektów uczenia się, bez względu na to, kiedy i gdzie ten proces miał miejsce. Nauka mogła mieć charakter formalny (zajęcia w szkole lub na uczelni), pozaformalny (np. szkolenia) lub też nieformalny (np. samoedukacja).

Odpowiedź na wyzwania współczesności

RPL to wyjątkowo ważne rozwiązanie, które jest intensywnie rozwijane na całym świecie w ramach działań dotyczących uczenia się przez całe życie. Niestety, na polskich uczelniach było ono metodą dotychczas nieznaną. Uczenie się przez całe życie, tzw. lifelong learning, bez uznawania osiągnięć zdobytych poza edukacją formalną jest tylko pustą ideą. To właśnie RPL umożliwia ludziom dostęp do systemu edukacji formalnej przy uprzednim zaliczeniu na jej poczet efektów kształcenia zdobytych poza tym systemem. Jest narzędziem istotnym zarówno z punktu widzenia każdego z członków społeczeństwa, ponieważ daje im szansę powrotu na ścieżkę kształcenia, jak też dla samego rynku pracy.

Przede wszystkim jednak metoda ta pozwala ludziom na elastyczność w modelowaniu procesu własnego rozwoju i ścieżki kariery. Ktoś, kto nie ma formalnego wykształcenia w danym zawodzie, a mimo to wykonuje go z sukcesami przez kilka czy kilkanaście lat, może otrzymać oficjalne potwierdzenie swoich kompetencji. RPL uwalnia także od konieczności podążania za konwencjonalnymi programami nauczania, dając szansę na modułową formę edukacji. Pozwala również certyfikować kompetencje na potrzeby rynku pracy. Formalne potwierdzanie nabytej wiedzy i umiejętności jest szczególnie istotne dla tzw. grup wykluczonych, zapobiega bowiem „wypadaniu" młodzieży z systemu edukacji, tworząc swoistą „drugą szansę" – możliwość uzyskania kwalifikacji.

 

W polskich realiach

Dopasowanie zasad Recognition of Prior Learning do realiów polskiej szkoły wyższej jest zadaniem zespołu pracowników UJ. Polskich naukowców wspierają partnerzy z Wielkiej Brytanii (Edinburgh Napier University), Francji (Université Paris-Est Créteil Val de Marne) i Chorwacji (Institute for the Development of Education). „Nasze prace polegały na analizie istniejących w całej Europie rozwiązań RPL, a następnie – w oparciu o doświadczenia partnera szkockiego – zaadaptowaniu ich do warunków polskich i, częściowo, chorwackich" – tłumaczy prof. Grażyna Prawelska-Skrzypek, kierownik projektu. – „Uniwersytet Jagielloński jako lider projektu podjął się wykonania pierwszego w Polsce przedsięwzięcia dotyczącego budowy rozwiązań RPL" – dodaje prof. Prawelska-Skrzypek. Wypracowane rozwiązanie uwzględnia też stan uregulowań prawnych w Polsce, a także doświadczenia funkcjonowania uczelnianych biur uznawania kompetencji z różnych krajów.

Jak pokazują doświadczenia Edinburgh Napier University, RPL przynosi również korzyści stosującej go uczelni. Zastosowanie tego systemu pozwala lepiej wypełniać oczekiwania stawiane uniwersytetom zarówno przez władze na poziomie krajowym, jak i rynek pracy. Wpływa m.in. na zwiększenie dostępu do szkolnictwa wyższego, pozwalając wykształcić łatwo adaptujących się i wysoko kompetentnych pracowników, a także zacieśniać współpracę na linii uczelnia–biznes. RPL daje szansę zwrócenia uwagi na konieczność zmiany roli dotychczas pełnionej przez ośrodki naukowe. Dotyczy to tak przekazywania wiedzy, jak i zdobywania konkretnych umiejętności. Dzięki powszechności RPL następuje przeobrażenie anachronicznego myślenia o tym, że uczenie jest nierozerwalnie związane z przebywaniem w murach uczelni.

Niezbędnik RPL

W ramach projektu zespół naukowców stworzył i przetestował – gwarantujące przejrzystość – procedury, według których mogą przebiegać procesy Recognition of Prior Learning na polskich uczelniach. Przygotowany został między innymi przewodnik tłumaczący „krok po kroku" osobom zainteresowanym, co powinny zrobić, aby móc uzyskać formalne potwierdzenie posiadanej przez nich wiedzy i umiejętności. Z kolei dla uniwersytetów opracowano publikację, w której zespół projektowy daje praktyczne wskazówki, jak założyć centrum uznawania kompetencji na uczelni, jak je zorganizować i jak nim zarządzać.

Ponadto badacze wydali skierowaną do środowiska akademickiego publikację naukową, w której przekrojowo zanalizowane zostały główne zagadnienia i wyzwania RPL – w tym szczególnie w Polsce i w Chorwacji. Co ważne, wszystkie opracowania, raporty, formularze, przewodniki udostępnione są bezpłatnie w internecie na licencji Creative Commons (w języku polskim oraz angielskim, a także częściowo po francusku i chorwacku). Dzięki temu uczelnie będą mogły nieodpłatnie korzystać z wypracowanych rozwiązań, które oparto na najlepszych światowych praktykach.

Ludzie RPL

W ramach projektu przeszkolono też pierwszych asesorów Recognition of Prior Learning. Są nimi przedstawiciele kadry akademickiej, których zadaniem będzie ocena wniosków o uznanie efektów uczenia się zdobytych poza edukacją formalną. „Nasi asesorzy wzięli udział w pilotażu projektu, podczas którego ocenialiśmy kompetencje zdobyte w ramach takich dziedzin jak: zarządzanie strategiczne, zarządzanie projektami oraz zarządzanie zasobami ludzkimi. Aplikacje złożyli m.in. geolog, socjolog oraz chemik – osoby na co dzień zarządzające projektami, kierujące zespołami, zaangażowane w zarządzanie strategiczne na poziomie regionalnym, a jednocześnie nie posiadające żadnego formalnego potwierdzenia swoich kwalifikacji w tym zakresie" – informuje prof. Prawelska-Skrzypek.

W pierwszej kolejności kandydaci odbyli spotkanie z doradcą RPL, który pomógł im porównać osiągnięte przez nich efekty samoedukacji z rezultatami kształcenia zdefiniowanymi w sylabusach przedmiotów UJ. Następnie kandydaci przygotowali swoje portfolia. Znalazły się w nich dowody potwierdzające uzyskanie określonych wyników w procesie uczenia się pozaformalnego i nieformalnego (certyfikaty ze szkoleń, opinie przełożonych, zakresy obowiązków na piastowanym stanowisku itp.). Materiały zostały przeanalizowane i ocenione przez asesorów, a następnie przeprowadzono egzamin ustny.

Dzięki aktualnie procedowanej w Sejmie regulacji RPL zostanie prawnie usankcjonowane w szkolnictwie wyższym. Oznaczać to będzie, że kandydaci, których wyniki uczenia się zostały ocenione jako tożsame z efektami kształcenia w uniwersytecie, rozpoczynając studia kierunkowe nie musieliby uczestniczyć w zajęciach z przedmiotu, którego efekty już uprzednio opanowali – zostałby on im uznany i zaliczony na podstawie procedury RPL.

Więcej o RPL i projekcie: www.u-rpl.eu